Zakłady

Działalność

Zakład Historii Nowożytnej, obejmującej stulecia XVI-XVIII, cechuje się dużym rozrzutem zainteresowań badawczych jego członków. Prowadzone są badania z zakresu stosunków międzynarodowych i dyplomacji, w tym stosunków Rzeczypospolitej z Rosją, Imperium Osmańskim i Chanatem Krymskim, a także Francją, Szwecją i Saksonią. Długą tradycję mają studia nad historią teorii i praktyki politycznej dawnej Rzeczypospolitej, ze szczególnym uwzględnieniem Wielkiego Księstwa Litewskiego, Ukrainy i Mazowsza, prowadzone na szerokim tle europejskim. Zainteresowania historią gospodarczą i społeczną (w tym także demografią historyczną), dziejami techniki w okresie nowożytnym i rewolucją przemysłową, to następny krąg zagadnień. Kolejny stanowi historia nowożytnej wojskowości i zagadnienia związane z tzw. „rewolucją militarną”. Badania nad dziejami kultury skupiają się wokół historii myśli politycznej w XVI-XVIII w., obejmując studia nad ówczesną prasą w Rzeczypospolitej, Francji, Niderlandach i Rzeszy Niemieckiej, nad przepływem informacji i idei, oraz nad wpływem podróży, zarówno po krajach Europy jak też na inne kontynenty, na poszerzenie horyzontów intelektualnych Polaków w dobie tzw. „pierwszej globalizacji”. Last but not least, w badaniach członków Zakładu dużą rolę odgrywają stosunki międzywyznaniowe i międzyreligijne, ze szczególnym uwzględnieniem polemik i dialogu między katolicyzmem a protestantyzmem w Rzeczypospolitej i w Rzeszy Niemieckiej, między katolicyzmem a prawosławiem, i wreszcie między chrześcijaństwem, judaizmem i islamem.

Działalność

Badaczki i badacze skupieni w Zakładzie prowadzoną prace w następujących obszarach:

• kultura polityczna – studia zogniskowane przede wszystkim na ziemiach polskich (Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie), dziejach Niemiec i stosunkach międzynarodowych w okresie belle époque,
• historia społeczna – badania dotyczą historii Królestwa Polskiego i Galicji, Rosji i Skandynawii (Dania, Norwegia), w okresie intensyfikacji procesów zmiany społecznej. Ważne kierunki to także historia kobiet, Żydów oraz disability studies,
• wyobrażenia społeczne – prace w zakresie: recepcji upadku Rzeczypospolitej w kręgach ówczesnych elit, reakcji na procesy modernizacji, nowych zjawisk religijnych i przemocy zbiorowej,
• historia gospodarcza – realizowana jest szczególnie w zakresie pozaeuropejskiem: gospodarki Afryki epoki kolonializmu w kontekście ówczesnej polityki międzynarodowej.

Wynikiem tych studiów są nie tylko artykuły i monografie prezentujące wyniki prac badawczych (Tomasz Kizwalter, Artur Markowski, Maciej Mycielski, Marek Pawełczak, Piotr Szlanta), ale także ujęcia syntetyczne (Jarosław Czubaty, Tomasz Kizwalter, Marek Pawełczak, Grażyna Szelągowska) i podręczniki szkolne (Grażyna Szelągowska, Piotr Szlanta).

Zakład organizuje regularne spotkania naukowe, skupiające badaczki i badaczy zajmujących się historią XIX stulecia (także spoza UW) i współorganizuje corocznie Ogólnopolską konferencję historyków XIX wieku o zasięgu międzynarodowym.

Historia

W 1990 roku powstał Zakład Historii Najnowszej, przemianowany następnie na Zakład Historii XX wieku, w którym znaleźli się historycy zajmujący się dziejami XX stulecia. Kierownikami Zakładu byli: Marian Wojciechowski, Tomasz Wituch, Andrzej Chojnowski, Romuald Turkowski.

Przełom 1989 roku otworzył nowy etap w historiografii, przynosząc intensyfikację badań nad okresem II Rzeczypospolitej (Tomasz Nałęcz, Szymon Rudnicki), historią ruchu ludowego (Romuald Turkowski), dziejami państw europejskich (Andrzej Chojnowski, Jerzy Kochanowski, Piotr Majewski, Jerzy Tomaszewski, Tomasz Wituch), problematyką amerykańską (Krzysztof Michałek),  a także podjęcie badań nad położeniem międzynarodowym Polski po 1945 roku i sprawą przesiedleń ludności na pograniczu polsko-niemieckim (Włodzimierz Borodziej). Najważniejszym efektem zmiany ustrojowej stało się  poddanie analizie historycznej okresu Polski Ludowej (Andrzej Garlicki, Włodzimierz Borodziej, Jerzy Kochanowski, Marcin Kula).

Działalność

Prowadzone w Zakładzie Historii XX wieku badania są zróżnicowane. Najwcześniejszego okresu dotyczą prace dr hab. Michała Leśniewskiego, który zajmuje się historią południowego regionu Afryki i konfliktami kolonialnymi na przełomie XIX/XX stulecia. Wiele uwagi przyciąga nadal okres międzywojenny, który jest przedmiotem zainteresowań Piotra Majewskiego (Czechosłowacja, pogranicze czesko-niemieckie), Pawła Skibińskiego (Hiszpania), Romualda Turkowskiego (agraryzm). Okresem PRL  zajmują się Marcin Zaremba (historia społeczna), Tadeusz Rutkowski (funkcjonowanie środowisk naukowych). Historią społeczno-kulturową zajmują się Dobrochna Kałwa (historia kobiet, oral history) i Igor Chabrowski (historia Chin).

Historia

Zakład zajmuje się problematyką z zakresu szeroko rozumianego źródłoznawstwa i archiwistyki. Te zagadnienia są obecne w programie studiów historycznych od wznowienia Uniwersytetu Warszawskiego w 1915 r. – przede wszystkim w ramach zajęć i wykładów seminarium historii średniowiecza. Nacisk kładziony był na zagadnienia dyplomatyki i paleografii. Instytucjonalnie związały się one z katedrą, którą kierował od 1934 r. prof. Stanisław Kętrzyński. Zajęcia były kontynuowane w ramach tajnego nauczania podczas II wojny światowej. W odbudowanym w 1945 r. Instytucie Historycznym katedrę ponownie objął Stanisław Kętrzyński  po powrocie z obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. Po jego rychłej śmierci w 1950 r. katedrą kierował długie lata Aleksander Gieysztor, po nim Ireneusz Ihnatowicz, a następnie (1999-2008) Maria Koczerska i Sławomir Gawlas (2008-2020). Od 2020 kierownikiem Zakładu jest Agnieszka Bartoszewicz.

Działalność

Obecnie prowadzone są odrębne zajęcia z nauk pomocniczych  historii w ramach czterech epok: średniowiecza, XVI-XVIII w., XIX w., oraz XX w. Obok problematyki źródłoznawczej i edytorskiej badania pracowników Zakładu koncentrują się wokół ich własnej specjalizacji w ramach epok historycznych i dotyczą przede wszystkim zagadnień z zakresu historii kultury, dziejów społecznych, ustroju, historii historiografii oraz metodologii historii.

Historia

Zakład, obecnie noszący nazwę Archiwistyki, Dydaktyki i Historii Historiografii, został utworzony w 1957 r. jako Zakład Historii Historiografii i Metodyki Nauczania Historii. Był to pierwszy w Polsce uniwersytecki zakład dedykowany historii historiografii. Powstał dzięki inicjatywie Wandy Moszczeńskiej i poparciu dyrektora Instytutu Historycznego Aleksandra Gieysztora (oboje byli uczniami założyciela Instytutu Marcelego Handelsmana). Powołując nowy zakład jego twórcy połączyli w nim dwie subdyscypliny historię historiografii i metodykę (dydaktykę) nauczania historii. Pierwsza zajmuje się badaniem czynników kształtujących opowieść o przeszłości prezentowaną przez profesjonalnych historyków. Druga uwagę poświęca opracowaniu efektywnych form przekazu wiedzy i kształtowania umiejętności z zakresu historii na wszystkich poziomach nauczania. Swoisty eksperyment, jakim było ich instytucjonalne połączenie okazał się udany, dając pracownikom naukowym zakładu możliwość prowadzenia badań w różnych obszarach nauki historycznej.
Powstały w 1957 r. Zakład Historii Historiografii i Metodyki Nauczania Historii w 1961 r. przekształcony został w Katedrę. W 1976 r. na jej miejsce powołany został Zakład Historii Historiografii i Dydaktyki Historii. W 2002 r. jego nazwa została zmieniona na Zakład Dydaktyki Historii, a w 2015 r. na Zakład Dydaktyki i Historii Historiografii. Zakładem kierowali: Wanda Moszczeńska 1957–1966 r.; Jerzy Maternicki 1966–1997; Barbara Wagner 1997–2014; Katarzyna Błachowska od 2014 r. Z zakładem przez lata związani byli: Maria Wierzbicka, Zofia T. Kozłowska, Katarzyna Zielińska, Wit Górczyński, Dobrochna Kałwa, Tomasz Wiślicz, Adam Sowiński. Wraz z utworzeniem w 2020 r. Wydziału Historii zakład został rozbudowany o jeszcze jedną subdyscyplinę nauki historycznej – archiwistykę i obecnie nosi nazwę Zakład Archiwistyki, Dydaktyki i Historii Historiografii. Pracownicy zakładu koordynują organizację zajęć dydaktycznych dwóch specjalizacji zawodowych. Alicja Kulecka jest koordynatorem specjalizacji archiwistyka i zarządzanie dokumentacją, a Piotr Kroll – specjalizacji nauczycielskiej.

Działalność

W ramach działalności zakładu prowadzone są badania naukowe w obszarze dydaktyki i dziejów edukacji historycznej (Barbara Wagner, Katarzyna Błachowska, Piotr
Kroll), w obszarze archiwistyki – jej historii i współczesności (Alicja Kulecka), historią historiografii, szczególnie polską, rosyjską, ukraińską (Katarzyna Błachowska), ale także dziejami Kozaczyzny (Piotr Kroll), wybranymi zagadnieniami historii XIX w. (Alicja Kulecka), wybranymi zagadnieniami historii XX w. (Barbara Wagner, Maciej Wojtyński).

Zakład od wielu lat współpracuje z Mazowieckim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli, z którym od 2018 r. wspólnie organizuje warsztaty dla nauczycieli i studentów w ramach programu Letnia Akademia Ciekawej Historii (LACH). We współpracy z innymi ośrodkami pracownicy zakładu organizują międzynarodowe i krajowe konferencje naukowe – 2014: Kontynuacja i zmiana. Historiografia krajów Europy Środkowo Wschodniej wobec nowych tendencji w nauce XIX–XXI w.; 2015: Ku czemu zmierzamy? Kształcenie humanistyczne na uniwersytecie a współczesność; 2016: Ku czemu zmierzamy? Edukacja historyczna w szkole a kształcenie akademickie, 2017: Ku czemu zmierzamy? Ruś, Rosja i ZSRR/ZSRS we współczesnej historiografii i edukacji; 2019: „Historia rerum gestarum” – przeszłość odzwierciedlona czy wykreowana? Kluczowe problemy przeszłości krajów Europy Środkowej i Wschodniej w historiografiach regionu, XIX–XXI w.

Centrum im. Anielewicza powstało w 1990 r. na mocy umowy pomiędzy Uniwersytetem Warszawskim i Fundacją Jacka Fliderbauma. Obecnie funkcjonuje na zasadzie zakładu na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego.

Twórcą Centrum im. Anielewicza był Jerzy Tomaszewski, który kierował nim do przejścia na emeryturę w 2001 r. Funkcję kierownika Centrum pełniła następnie Jolanta Żyndul (2001-2013). Od 2014 kierownikiem Centrum jest Anna Michałowska-Mycielska.

Centrum prowadzi zajęcia zarówno dla studentów studiów judaistycznych (“Historia i kultura Żydów”) i historycznych, jak i studentów innych kierunków zainteresowanych zagadnieniami dotyczącymi tematyki żydowskiej. Centrum organizuje również objazdy naukowe dla studentów zainteresowanych kulturą Żydów w Polsce.